CONGRES ‘DE ZICHTBARE HAND’ (IN DUTCH)

Donderdag 29 en vrijdag 30 augustus 2019, Utrecht

Hoe neoliberaal is Nederland?
Wat is de ontstaansgeschiedenis van het Nederlandse neoliberalisme?

Sinds de financiële crisis van 2008 is de internationale discussie over de houdbaarheid van het neoliberalisme losgebarsten. Werd het in eerste instantie vooral gezien als een scheldwoord dat werd gebruikt door de critici van marktwerking, inmiddels gebruiken ook voorstanders het begrip als een beschrijvende term. Het woord ‘neoliberalisme’ verwijst dan naar zaken als de privatisering van semipublieke diensten, het gebruik van markten als voornaamste allocatiemechanismen voor schaarse hulpbronnen, veranderingen in het publieke discours, en het ontstaan van een zelfbeeld van individu, onderneming en economie waarin maximalisatie van economische waarden centraal staat. Sinds de crisis is ook steeds duidelijker geworden dat een samenleving die draait om maximalisatie uiteindelijk tegen harde sociale, politieke en ecologische grenzen aanloopt. In deze context is het maatschappelijk en wetenschappelijk relevant om na te gaan wat de wortels van het neoliberalisme zijn. Waar kwam het neoliberalisme vandaan, wat stond zijn protagonisten voor ogen, op welke probleemconstellatie reageerden zij en in hoeverre vallen de negatieve gevolgen van neoliberalisering te herleiden tot de oorspronkelijke intenties?

Tijdens een conferentie ‘De zichtbare hand’ zijn wij, onderzoekers van het Market Makers-team dat onderzoek doet naar de wortels van het neoliberalisme in Nederland, vooral geïnteresseerd in empirische papers die deze vragen voor de Nederlandse casus proberen te beantwoorden. In de literatuur wordt de ruige neoliberale bevrijding van Nederland over het algemeen toegeschreven aan de Paarse jaren van de tweede helft van de jaren negentig. Klopt dat wel? Zijn er niet al veel eerder kenmerken van het neoliberalisme in de Nederlandse politieke economie te ontwaren? Ook wordt het neoliberalisme in Nederland in de literatuur meestal gezien als een exotisch verschijnsel, alsof het neoliberalisme na de revoluties van Reagan en Thatcher uit het buitenland is komen overwaaien. Maar zijn er niet allerlei inheemse neoliberale aartsvaders aan te wijzen in de naoorlogse neoliberale geschiedenis? En wat zijn dan de typisch kenmerken van het inheemse Nederlandse neoliberalisme? Tot slot wordt de neoliberale bevrijding van Nederland in de literatuur beschreven als een fluwelen revolutie. De radicale transformatie die de verhouding tussen staat, markt en samenleving die Nederland in de jaren tachtig en negentig doormaakte zou, anders dan in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, nauwelijks tot open conflict hebben geleid. De dominante verklaring daarvoor is dat in de corporatistische achterkamertjes vooral collectief geleerd werd in plaats van politiek gevochten. Weer doemt de vraag op of dat beeld wel klopt. En welke alternatieve verklaringen voor de ‘gedepolitiseerde revolutie’ opdoemen zodra het poldermodel is afgeschreven.

Market Makers is een door NWO gefinancierd project waarin historici, geografen en sociologen van de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam dit soort vragen samen proberen te beantwoorden. Wij zijn zeer geïnteresseerd in empirisch geïnformeerde (deel)antwoorden op deze vragen en hechten aan relevante kennis, niet aan discipline of (al dan niet academische) achtergrond. De conferentie vindt plaats op donderdag 29 en vrijdag 30 augustus 2019 in Utrecht. Bij voldoende kwaliteit willen wij de artikelen graag publiceren als Nederlandstalige bundel of als special issue in een Nederlandstalig academisch tijdschrift. Abstracts (250 woorden) met beknopte biografische gegevens (50 woorden) kunnen tot 14 februari worden gestuurd naar [email protected].